W naszej pracy z dziećmi, młodzieżą oraz dorosłymi, podstawą pozostają założenia oraz idee przyświecające tzw. non-formal education z jej kluczowym założeniem czyli nauką przez działanie i praktykę. Nasze projekty realizowane są w duchu koncepcji edukacji nowoczesnej. Oznacza to:
- skoncentrowanie na samym procesie edukacyjnym,
- nacisk na kreatywność oraz samoekspresję,
- indywidualne i grupowe zaangażowanie,
- stwarzanie sprzyjających warunków dla samospełnienia i samorozwóju uczestników działań edukacyjnych,
- odpowiedzialność za swój proces uczenia się.
Edukacja pozaformalna nie jest edukacją incydentalną, gdyż jest procesem zaplanowanym, posiadającym strukturę, etapy realizacji oraz narzędzia pozwalające zmierzyć efekty działań edukacyjnych. Każdy projekt przebiega wg planu, w którym określone są: grupa docelowa (odbiorcy projektu), cele, zakładane rezultaty, harmonogram działań itp. Działania w ramach projektu są monitorowane, ewaluowane oraz raportowane. Edukacja pozaformalna różni się także od edukacji formalnej, która podlega ścisłym regulacjom odgórnym, jest ściśle zaplanowana wg obowiązujących wytycznych oraz obowiązkowa. Podczas gdy edukacja pozaformalna charakteryzuje się elastycznością struktury procesu nauczania oraz dobrowolnością uczestnictwa. Najważniejsze idee przyświecające edukacji pozaformalnej:
- Edukacja pozaformalna przywiązuje szczególną wagę do nauki przez doświadcznianie i praktykę w zgodzie z zasadą: Powiedz mi a zapomnę, pokaż mi a zapamiętam, pozwól mi wziąć udział a zrozumiem.
- Edukacja pozaformalna bazuje na odmiennym od tradycyjnej edukacji formalnej relacji uczeń – nauczyciel. Mamy tutaj doczynienia już nie z relacją pionową, gdzie nauczyciel jest „posiadaczem wiedzy”, a uczeń jej (często biernym) odbiorcą. W edukacji pozaformalnej uczeń i prowadzący zajęcia (tzw. facylitator) pozostają w relacji poziomej. Wynika to z przekonania, że „razem dostarczają sobie nawzajem wiedzy i umiejętności”. Facylitator może wspomagać i wpływac na procesy edukacyjne w trakcie warsztatów w różnym stopniu, jednak podstawowym założeniem jest partnerstwo relacji i nienarzucanie nikomu żadnych prawd i wiadomości. Uczestnik znajduje się w centrum swojego procesu edukacyjnego, facylitator powinien tylko wspierać go w tym procesie.
- Edukacja pozaformalna zakłada również na dobrowolne uczestnictwo. Podstawą jest bowiem aby każdy uczestnik partycypował w zajęciach z własnego przekonania i potrzeby wynikającej z jego/jej wnętrza.
- Edukacja pozaformalna bazuje na relacji zaufania, która wytwarza się między uczestnikami a facylitatorami.
- Edukacja pozafromalna zakłada czynne uczestnictwo wszystkich osób zaangażowanych implementację projektu edukacyjnego. Ważniejszy jest sam proces działania, niż osiągnięcie zakładanego celu.
Źródła: Praca zbiorowa, Kompas. Edukacja o prawach człowieka w pracy z młodzieżą, wydawnictwo Councile of Europe B. Mida-Briot, T-kit: Integracja społeczna, wydawnictwo Councile of Europe